سازه و طراحی گلخانه ها
سبکهای گلخانه می توانند از سازه های کوچک مستقل تا گلخانه های بزرگ متصل به ناودان متفاوت باشند. گلخانه های مستقل، سازه های کاملاً مستقلی هستند که در طرحهای متنوعی عرضه می شوند. گلخانه های متصل به ناودان، توسط یک ناودان مشترک در لبه بام به هم متصل می شوند. طرحهای گلخانه را میتوان به سادگی بصورت متصل (بصورت تکیه گاه) مستقل (دهانه زوج، دهانه ناهموار، کوانست، قوسی) و متصل به شیار یا ناودان (دندانه اره‌ای، ونلو) طبقه بندی کرد. طرحها و ساختارهای زیادی برای انتخاب وجود دارد. بنابراین، آشنایی با مزایا و معایب هر یک مهم است.
از ظرافت کلاسیک گلخانه های ویکتوریایی و جذابیت دنج سبکهای ساده گرفته تا زیبایی شناسی آینده گری گنبدهای ژئودزیک و ظرافت بی انتهای طرحهای A-frame، هر سازه داستانی را روایت می کند. امروزه گلخانه ها نه صرفا برای زراعت و بهره وری اقتصادی بلکه برای ایجاد و کنترل فضای زندگی مورد استفاده قرار می گیرند.
گلخانه مستقل
یک گلخانه مستقل می تواند به شکلهای کوانست (حلقه‌ای)، گوتیک، شیروانی یا A-frame باشد. این نوع سازه همان چیزی است که معمولاً وقتی کلمه گلخانه ذکر می شود، در ذهن تداعی می شود. طرح مستقل معمولاً بهترین انتخاب برای پرورش دهندگان کوچک است که به کمتر از 3000 مترمربع (10000 فوت مربع) فضای کشت نیاز دارند.
مزایا و معایب گلخانه مستقل
یکی از مزایای گلخانه جداگانه این است که برنامه ریزی و حفظ دما برای برآورده کردن نیازهای خاص یک محصول آسان تر است. علاوه بر این، تهویه گلخانه های مستقل آسان تر است، بدون اینکه گیاهان در معرض نوسانات نامنظم دما یا وزش شدید هوای سرد قرار گیرند. نور در گلخانه های مستقل به طور یکنواخت در کل منطقه رشد توزیع می شود. در گلخانه های متصل به ناودان، ناودان های سقف نور ورودی را کاهش داده و روی محصولات سایه می اندازند و بر رشد آنها تأثیر می گذارند.
گلخانه هوپ هاوس (حلقه ای)
گلخانه های هوپ هاوس، با سادگی و قیمت مناسب، به یکی از عناصر اصلی مورد علاقه بسیاری از باغبانان تبدیل شده اند. تفاوت کلیدی بین گلخانه هوپ هاوس و دیگر گلخانه ها این است که گلخانه های هوپ هاوس معمولاً از لوله های خمیده و یک پوشش پلاستیکی تشکیل شده اند و محیطی محافظتی و کنترل شده برای محصولات کشاورزی بدون هزینه گزاف فراهم می کنند، در حالی که دیگر گلخانه ها می توانند از لوله ها و اشکال خمیده و طرحهای متنوع دیگری نیز استفاده کنند.
گلخانه کوانست
گلخانه های کوانست که بعنوان هوپ هاوس یا تونل های پلی اتیلن نیز شناخته می شوند، از لوله، PVC یا فلز ساخته می شوند، بصورت حلقه خم می شوند و با فیلم پلی‌اتیلن پوشانده می شوند. از آنجا که دیوارها تا زمین انحنا دارند، فضای محدودی در کنار دیوارهای جانبی برای نگهداری وسایل یا گیاهان وجود دارد، اگرچه میتوان یک کوانست (Quonset) را روی ستونها قرار داد تا به گیاهان بلندتر فضای رشد داده شود.
گلخانه قوس گوتیک (طاق گوتیک)
گلخانه های قوسی گوتیک دارای سقف قوسی شکل با دیوارهایی به شکل پیوسته را تشکیل می دهند. طراحی قوس گوتیک گلخانه ها مزایای بسیاری دارد و آن را به انتخابی محبوب در بین باغبانان تبدیل کرده است. اولاً، به دلیل شکل نیمه اشکی سقفش، به خاطر توانایی اش در مقاومت در برابر بادهای شدید و بارش برف سنگین شناخته شده است. قوس های نوک تیز گلخانه های گوتیک می توانند حجم هوای بیشتری را نسبت به سایر طرحهای گلخانه ای در خود جای دهند و در نتیجه گرما را بهتر حفظ کرده و در مصرف انرژی صرفه جویی کنند.
قوس های نوک تیز و هاله‌ای از شکوه، هم از نظر بصری و هم از لحاظ کاربردی، گلخانه قوسی گوتیک را به انتخاب محبوب تبدیل کرده است. این طراحی از گلخانه به ویژه در برف ریزی مهارت دارد و همین امر آن را به گزینه ای عالی برای مناطقی تبدیل می کند که بارش برف سنگین تری را تجربه می کنند.
گلخانه سقف شیروانی (گلخانه شیب دار)
گلخانه های شیروانی شکل، سقف های شیب دار و مسطحی دارند که به دیوارهای جانبی عمودی متصل هستند. گلخانه های با سقف شیروانی از خرپاهای سنتی جوش داده شده یا پیچ و مهره ای برای پشتیبانی از سقف استفاده می کنند. این طراحی گران تر و ساختشان پیچیده تر است، اما استحکام داخلی زیادی برای پشتیبانی از سیستم های پرده‌ای، آبیاری، سیستم های سبد خودکار و سایر تجهیزات فراهم می کنند. استفاده از خرپاها به ساختمانهای شیروانی اجازه می دهد تا عرض دهانه ها را تا 18 متر افزایش دهند.
این سبک طراحی از گلخانه بعنوان (گلخانه نیمه) به دلیل سقف های شیب دار منحصر بفردشان می توانند در امتداد هماهنگ از حیاط خلوت و خانه با ساختمان ترکیب می شوند، جز بهترین گلخانه های کوچک محسوب می شوند.
قابلیت اتصال گلخانه ها به یکدیگر، نه تنها ارتباط فوق‌العاده نزدیکی با باغ شما برقرار می کند، بلکه دسترسی سریع به برق و آب را نیز فراهم می کند و فعالیتهای باغبانی شما را هم کاربردی و هم لذت‌بخش می سازد.
با توجه به تجربه، این گلخانه ها صرفاً برای کشت و زرع نیستند؛ بلکه برای بهبود فضاهای زندگی نیز قابل استفاده می باشند.
اتاق هایی که به عنوان اتاقهای آفتاب گیر شناخته می شوند، فضایی مقرون به صرفه برای زندگی و رشد را ارائه می دهند که میتواند طوری تنظیم شود که بعنوان بخش جدایی ناپذیری از طرح اصلی خانه شما به نظر برسد. گلخانه های شیب دار انتخابی عالی برای کسانی هستند که به دنبال راحتی و ظرافت هستند.
مزایای یک گلخانه های شیب دار شامل موارد زیر است:
- دیوارهای جانبی مرتفع، ایده‌آل برای گیاهان بلند و قفسه بندی
- قدرت استثنایی (استحکام)
- مقاومت در برابر باد
- قابلیت تقویت رشد گیاه در طول ماه های زمستان
گلخانه A-Frame
یک قاب A شکل، که به عنوان سازه با دهانه مساوی نیز شناخته می شود، نمایانگر یک طرح گلخانه سنتی با سقف نوک تیز از دو شیب با طول مساوی است. قاب A شکل از خرپاهایی به شکل یک A کشیده (که نامش هم از همین است) ساخته شده است که یا به هم جوش داده شده اند یا پیچ و مهره شده اند و به ستون های ناودانی که در مرکز قرار دارند، متصل می شوند. اعضای اضافی، که بعنوان پرلین یا کمربند شناخته می شوند، عمود بر خرپاها در امتداد شیب قرار می گیرند. سقف شیب دار (اغلب با شیب ۶/۱۲) زاویه مناسبی برای تسهیل عبور نور زمستانی و افزایش کنترل میعان داخلی است.
گلخانه A-frame یکی از قدیمی ترین سازه هایی است که در طول زمان دوام آورده و به دلیل کاربردی بودن، جذابیت و استفاده بهینه از فضا و مواد، همچنان انتخابی محبوب در بین باغبانان است. گلخانه A-frame اغلب به دلیل سهولت ساخت مورد استقبال قرار می گیرد، و این امر آن را به انتخابی محبوب در بین علاقه‌مندان به کارهای دستی و باغبانان حرفه‌ای تبدیل کرده است.
سقف شیب دار انتخاب زیبایی معماری است و در عین حال یک هدف کاربردی را نیز دنبال می کند، چرا که به برف اجازه می دهد به راحتی سر بخورد و از تجمع برف که می تواند به سازه در آب و هوای سردتر آسیب برساند، جلوگیری می کند. این طراحی همچنین فضای عمودی را به حداکثر می رساند و فضای کافی برای رشد گیاهان به سمت بالا فراهم می کند، که به ویژه برای گیاهان رونده و تاک دار مفید است.
گلخانه گنبد ژئودزیک
گلخانه گنبد ژئودزیک محیطی گرم و پایدار را فراهم می کنند که گیاهان کاملاً آن را دوست دارند و به لطف طراحی کروی خود به آنها کمک می‌کنند تا از نور خورشید بهینه بهره مند شوند. این سبک همچنین مقاومت خیلی خوبی در برابر شرایط سخت آب و هوایی داراست.
طراحی کارآمد گلخانه گنبدی شکل، جریان هوای یکنواخت و سطح دمای پایدار را تضمین می کند و در عین حال توزیع نور را به حداکثر می رساند و آن را به پناهگاهی برای گیاهان شما تبدیل می کند.
گلخانه متصل به ناودان
گلخانه های متصل به ناودان از چندین گلخانه با دهانه مساوی تشکیل شده اند که توسط یک ناودان مشترک فقط در لبه های پایینی یا لبه های بام به هم متصل می شوند. این سبک گلخانه ها گاهی اوقات گلخانه های پشته ای و شیاردار نامیده می شوند. گلخانه های متصل به ناودان از چندین دهانه یا محفظه تشکیل شده اند که در امتداد طول گلخانه در کنار هم قرار گرفته اند.
ارتفاع گلخانه متصل به ناودان
ارتفاع گلخانه بر اساس ارتفاع ناودان (فاصله از زمین تا کف ناودان) تعیین می شود. ارتفاع معمول ناودان برای سازه های گلخانه ای ۱۳ تا ۱۴ فوت (۴ تا ۴.۲۵ متر) است و برای تولید محصولات گلخانه ای کاملاً مناسب است.
الگوهای توزیع نور گلخانه متصل به ناودان
ناودان ها که در جهت شمال به جنوب قرار می گیرند، سایه ای ایجاد می کنند که با حرکت خورشید از شرق به غرب در طول روز، دائماً در حال تغییر است. در مقابل، ناودان هایی که در جهت شرق به غرب قرار می گیرند، با حرکت خورشید در آسمان، سایه نسبتاً ثابتی ایجاد می کنند.
مزایا و معایب گلخانه متصل به ناودان
سازه های گلخانه ای متصل به ناودان، زمین کمتری را اشغال می کنند و دیوارهای جانبی ندارند بنابراین، مصالح کمتری برای ساخت و ساز مورد نیاز است. از آنجا که در محل ناودان ها دیواری وجود ندارد، فضای داخلی بیشتری نسبت به چندین سازه مستقل در دسترس است. به دلیل کاهش سطح دیوار در معرض دید، انرژی کمتری برای گرم و سرد کردن گلخانه مورد نیاز است. خودکارسازی یک فضای یکپارچه درون یک گلخانه متصل به ناودان، ارزان تر و در نتیجه عملی تر از خودکارسازی چندین فضای معادل در چندین گلخانه مستقل است.
گلخانه دندانه اره ای
گلخانه های دندانه اره ای با یک شیب سقف با یک ضلع عمودی ساخته می شوند که همه آنها بالای ناودان قرار دارند. بسته به سازنده، سقف میتواند قوسی یا صاف باشد. در هر دو طرح، ویژگی متمایز این است که یکی از شیب های سقف کوتاه تر از دیگری است و فضایی برای یک دریچه سقفی عمودی در اوج، جایی که دو شیب با ارتفاع های مختلف به هم می رسند، ایجاد می کند. کرکره ها یا پرده‌های رول آپ در بالای هر دیوار عمودی می توانند در صورت نیاز باز یا بسته شوند. گلخانه های دندانه اره‌ای اغلب به طور طبیعی تهویه می شوند.
گلخانه ونلو
برای اولین بار در کشور هلند یک سازه شیاری-پشته ای به نام گلخانه ونلو توسعه داده شد. سازه فولادی گالوانیزه، سقف شیشه ای شیروانی را نگه می دارد. ونلو طوری طراحی می شود که از نوک تا ناودان از شیشه های تک جداره به جای شیشه های لبه دار استفاده کند و در سازه سقف از هیچ گونه تیرچه یا قابی استفاده نمی کند، در نتیجه بهره وری انرژی و انتقال نور به داخل سازه را به حداکثر می رساند. با سقف شیشه ای، ونلو حداکثر نور را به محصولات گلخانه‌ای ارائه می دهد که این امر به ویژه در مناطق شمالی کم نور و محصولاتی که به حداکثر نور نیاز دارند، بسیار مهم است.